Deniz Ulaştırma Sektörünü Kalkındırmak İçin Kurulan Bir Kamu İktisadi Teşebbüsü: Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı
Özet
1844 yılında Hazine-i Hassa Vapurları İdaresi’nin kurulmasıyla temeli atılan Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı, Demokrat Parti döneminde milli iktisat, milli savunma, sosyal zorunluluk bakımından gerekli olduğu ve deniz ulaştırma sektörünü kalkındırma düşüncesiyle 1951 yılında 5842 sayılı kanunla kurulmuştur. Deniz ulaştırmasını ilgilendiren her türlü bankacılık işlemleri yapmanın yanında özellikle gemi inşa, tamir, satın alma, deniz işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişilere her türlü kolaylığı sağlamakla yetkilendirilerek 1952 yılında faaliyetlerine başlamıştır. Deniz ulaştırmasının geliştirilmesine yönelik bankacılık destekli bir organizasyon olduğu için hem Türkiye’nin iktisadi tarihi hem de deniz ticaret tarihi açısından önem arz eden bir konu olmuştur. Bundan dolayı bu çalışma, Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı’nın kuruluşuna odaklanmıştır. Çalışmanın amacı, adı geçen kurumun arşivinden elde edilen birincil kaynakların yanında ikincil kaynak olarak ulaşılan dökümanların analizini betimleyici bir yöntemle yaparak bu kurumun kuruluş serüvenini incelemektir.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
-1977 Yılları Arasında Yapılan Milletvekili Genel Seçimleri, http://www.ysk.gov.tr/tr/1950-1977-yillari-arasi-milletvekili-genel-secimleri/3007, (Erişim: 17.11.2019).
About ANL, https://www.anl.com.au/about-us/about, (Erişim: 12.02.2020).
Akbayar, N. vd. (Ed.) (1993), Deniz Ulaşımı, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, Cilt 3, 32-33.
Akbayar, N. vd. (Ed.) (1993), İdare-i Aziziye, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, Cilt 4, 136.
Akol, S. (2008), KG Financing Methodology in Maritime Industry: German Evidence, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Arı, K. (2008), Türk Ticaret-i Bahriyesi ve Mübadele Gemileri, 1. Baskı, İzmir: Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları.
Chua, A. ve Tin, S.L., Neptune Orient Lines, https://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_1688_2010-07-26.html, (Erişim:11.02.2020).
Citi, Societe Generale, DNB and Other Leading International Banks Promote Greener Global Shipping Through New Principles, https://www.globalmaritimeforum.org/content/2019/06/Citi-Societe-Generale-DNB-and-other-leading-international-banks-promote-greener-global-shipping-through-new-principles.pdf, (Erişim: 13.02.2020).
Cushing, C. (2016), “Shipbuilding Finance”, Ed. Manolis G. Kavussanos ve Ilias D. Visvikis, The International Handbook of Shipping Finance, Londra: Palgrave Macmillan, 95-124. DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-46546-7_4
Çakmak, F. (2017), “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Deniz Ticaretinin Genel Durumu ve Gelişimine Yönelik Alınan Tedbirler”, Haz. Erdem Ünlen, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2017, 879-920.
Çamcı, B. vd. (Der.) (1995), Türk Deniz Ticareti ve Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarihçesi I, 1. Baskı, İstanbul: Türkiye Denizcilik İşletmeleri Kültür Yayınları.
Çolak, F. (2013), Atatürk Dönemi’nde Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulaşım Politikasina Genel Bir Bakış, Turkish Studies, 8 (2), 345-364.
Demokrat Parti (1946), Demokrat Parti Programı, Ankara.
Denizcilik Bankası TAO 1952 Yılı Yönetim Kurulu Karar Defteri, İstanbul.
Denizcilik Bankası TAO Birinci Hesap Yılı (1952), İstanbul.
Denizcilik Bankası TAO Sekizinci (1959) Hesap Yılı. Devir Bilançosu ve Tasfiye Kurulu Raporu (1954).
DNB Norway, https://www.dnb.no/en/about-us/global-network/norway.html, (Erişim: 13.02.2020).
DNB's history, https://www.dnb.no/en/about-us/about-dnb/history.html, (Erişim: 13.02.2020).
Dormois, J.P. (1999), “France: The Idiosyncrasies of Volontarisme”, Ed. James Foreman-Peck ve Giovanni Federico, European Industrial Policy, New York: Oxford University Press, 58-97.
Eroğul, C. (1990), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, 2. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
Frêmont, A. (2016), “A Geo-History of Maritime Networks Since 1945”, Ed. Cêsar Ducruet, Maritime Networks, New York: Routledge, 37-49.
Gediz, D. (2013), Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi (1910-1923), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Global Network, https://www.dnb.no/en/about-us/global-network.html#, (Erişim: 13.02.2020).
Gürboğa, N. ve Koraltürk, M. (2016), 1930’larda İktisadi Devletçilik, Şilepçiliğin Gelişmesi ve Sosyete Şilep TAŞ’nin Kuruluşu, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 13 (25-26), 27-49.
Güvendiren, M. Y. (2014), Türkiye Karasularında Deniz Taşımacılığı (1923-1939), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
Hartill, J. (2014), British Railway Shipping 1948-1984 A Nationalised Success Story, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), University of York.
History, http://en.coscocs.com/col/col6922/index.html, Erişim: 11.02.2020.
India Approves Sale of Shipping Corporation of India, https://worldmaritimenews.com/archives/286897/india-approves-sale-of-shipping-corporation-of-india/, (Erişim: 12.02.2020).
İnan A. A. (1989), İzmir İktisat Kongresi 17 Şubat-4 Mart 1923, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Johns M. ve Sturm C. (2015), “The German KG System”, Ed. Orestis Schinas vd., HSBA Handbook On Ship Finance, Heidelberg: Springer, 71-86. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-43410-9_4
Kardaş, A. (2016), Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Bankacılık Serüveni: Denizbank (1937-1939), Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 129-154.
Kepenek, Y. (1993), 100 Soruda Gelişimi, Sorunları ve Özelleştirilmeleriyle Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri, 2. Basım, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Kınalı, G. (2017), İkinci Bayar Hükümetini Sarsan Yolsuzluk Hadiselerine İki Örnek: Satie ve İmpeks, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 119-163. DOI: https://doi.org/10.24186/vakanuvis.351423
Koca, Y. N. (2017), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizcilik Politikaları ve Kabotaj Uygulamaları”, Haz. Erdem Ünlen, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 837-877.
Koraltürk, M. (2010), Buharlı Vapurlardan Deniz Otobüslerine İstanbul’da Deniz Ulaşımı, 1. Baskı, İstanbul: Varlık Yayınları.
Koraltürk, M. (2016), II. Dünya Savaşı Ertesi ABD’den Gemi Alımı ve Zincirkıran Komisyonu’nun Faaliyetleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 8 (2), 189-216.
Koraltürk, M (2020), Hasta Kayıt Defterlerine Göre Hasköy Tersanesi Çalışanların Sağlık ve İş Güvenliği Profili, Journal of Applied and Theoretical Social Sciences, 2 (4), 42-70. DOI: https://doi.org/10.37241/jatss.2020.18
Küçükalioğlu, S. (1999), İdare-i Mahsusa, Kuruluşu, Faaliyetleri ve Sosyo-Ekonomik Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
Ling, L.P., Temasek Holdings, https://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_2019-07-15_113737.html, (Erişim: 11.02.2020).
Mazıcı, N. (1996), Celal Bayar (Başbakanlık Dönemi 1937-1939), 1. Baskı, İstanbul: Der Yayınevi.
Portline History, https://www.portline-bulk.com/en/page/2/history/3/, (Erişim: 11.02.2020).
Resmi Gazete, Denizbank Kanunu, 30 Aralık 1937, Sayı 3796.
Resmi Gazete, Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı Kanunu, 16 Ağustos 1951, Sayı 7886.
Resmi Gazete, Denizyolları ve A. K. A. Y. İşletmeleri İle Fabrika ve Havuzlar Teşkilâtı Hakkında Kanun, 8 Haziran 1933, Sayı 2422,
Resmi Gazete, Devlet Limanları İşletme Umum Müdürlüğü’nün Kaldırılması ve Vazifelerinin Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme Umum Müdürlüğü’ne Verilmesi Hakkında Kanun, 1 Şubat 1944, Sayı 5618.
Sicilli Ticaret Gazetesi ve Piyasa Cedveli, Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklıklığı, 17 Nisan 1953, No 7912.
Smith, P. C. (2012), Offshore Ferry Services of England and Scotland, Great Britain: Pen and Sword Maritime.
Şipal, Y. Z. (2014), Türkiye’de Deniz Ulaşım Sektöründeki Firmaların Gemi Yatırım Stratejileri ve Finansmanı; Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi ), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
T.C. Ulaştırma Bakanlığı (1973), Ulaştırmada 50 Yıl, Ankara.
T.C. Ulaştırma Bakanlığı (1983), Cumhuriyetimizin 60. Yılında Ulaştırma ve Haberleşme, Ankara.
Tarihçe, https://www.tdi.gov.tr/tarihce/, (Erişim: 16.10.2019).
TBMM (1924), Türkler ve Türk Şirketleri Tarafından İştira Olunan Buharlı Sefainin Gümrük Resminden İstisnasına Dair Kanun, Kanunlar Dergisi, Cilt 2.
TBMM (1926), Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dâhilinde İcrayi Sanat ve Ticaret Hakkında Kanun, Kanunlar Dergisi, Cilt 4.
TBMM (1929), Ticaret Kanunu, Kanunlar Dergisi, Cilt 7.
TBMM (1951), Denizbank Türk Anonim Ortaklığı Kanunu Tasarısı ve Ulaştırma Komisyonu ile Karma Komisyon Raporları-276 No’lu Komisyon Raporu, Ankara.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem 9, Cilt 9, Birleşim 113, Toplantı 1, 10 Ağustos 1951.
Terzi, A. T. (2005), “Hazine-i Hassa Vapur Kumpanyası”, Tarih Boyunca Dünyada ve Türklerde Denizcilik Semineri, İstanbul: Globus Dünya Basımevi, 147-154.
The Shipping Corporation of India Ltd., http://www.shipindia.com/page/history, (Erişim: 12.02.2020).
Tutel, E. (1997), Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Yeni Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Türk Kamu İşletmeleri Birliği (2015), Türkiye ve Dünyada Kamu İşletmeleri AB, OECD, BRICS Ülkeleri Araştırma İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri, Ankara: TKİB Yayınları.
Uygun, S. (2013), Mesajeri Maritim Kumpanyası ve Osmanlı Devleti’nde Fransız Sömürgeciliği (1851-1914), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Varışlı C. (2015), Türkiye’de ve Dünya’da Denizcilik Finansmanı ve Deniz Sigortaları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Yurtoğlu, N. (2019), Atatürk Dönemi’nde Türkiye’de Denizyolları Politikası (1923-1938), Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6 (1), 69-103. DOI: https://doi.org/10.9737/hist.2022.1068
Zheng, Y. ve Smith, C. (2017), “New Voyages In Search of Treasure: China Ocean Shipping Company (COSCO) In Europe”, Ed. Jan Drahokoupil, Chinese Investment In Europe: Corporate Strategies And Labour Relations, Brussels: ETUI Aisbl, 231-250.
