Milli Kreditörler: Milli ve Yerel Bankalar (Kuruluş Çevresi, Sermaye Yapıları, Siyasi Bağlantılar)
Özet
Osmanlı İmparatorluğu’nda anonim şirketlerin kurulması ve kalkınma için bir araç olarak kabul edilmesi Tanzimat dönemi öncesine kadar uzanmaktadır. İkinci Meşrutiyet döneminde de bu fikir yaygınlık kazanmıştır.
Kurulan şirket sayısının hızla arttığı gözlemlenebilen II. Meşrutiyet döneminde; İttihat ve Terakki Fırkası İTF) iktidarının yürüttüğü Milli İktisat politikaları çerçevesinde ve bu şirketler arasında yer alan bankaların, devlet-piyasa ilişkileri bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Bu çalışmada araştırma yöntemi olarak Milli İktisat politikaları çerçevesinde kurulmuş bankalardan örnekler seçilmesi tercih edilmiştir. Bankaların yapısı, menşei ve amacı, büyümelerini etkileyen faktörler, karşılaştıkları zorluklar ve gerilemelerine etki eden faktörler, kurulduğu bölgedeki topluma ve toplumun işletmeye etkileri incelenecektir.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Ağır, Seven and Semih Göktalay (2017), “Hukuk ve İktisat Perspektifinden Milli İktisat Mirasını Yeniden Düşünmek”, Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi: Fikret Şenses’e Armağan, Murat Koyuncu-Hakan Mıhçı-Erinç Yeldan (eds.), Istanbul: İletişim Yayınları.
Bağış, Ali İhsan (1999), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk-Müslüman Burjuvazisi Oluşturma Çabaları”, Osmanlı, Vol. 3, Güler Eren (ed.), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Baster, Albert (1934), The Origins of British Banking Expansion in the Near East, The Economics History Review, Vol.5, No.1, 76-86. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0289.1934.tb00861.x
Bayraktar, Kaya (2002), Osmanlı Bankası’nın Kuruluşu, Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti’nin Moratoryum İlanındaki Yeri (1863-1875)”, Unpublished PhD Thesis, Istanbul: M.Ü. S.B.E.
Berghoff, Hartmut (2001), Business History, International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciemces, 2001, p.1421; cited in Koray R. Yılmaz (2010), Mahalle Bakkalından Küresel Aktöre: Arçelik, İşletme Tarihine Marksist Yaklaşım, Istanbul: Sav Yayınları.
Bilgi, Necdet (2013), Manisa Bankası Kuruluşu ve Örgütlenme Süreci (1917-1927), Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVIII/1, 105-131.
BOA, ADVN MKL, 4/8, 1279/1863
Boratav, Korkut (2007), Türkiye İktisat Tarihi 1908-2005, 11th edition, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Buğra, Ayşe (1994), Devlet ve İşadamları, Istanbul: İletişim Yayınları.
Cole, Arthur H. (1947), Cole, Business History and Economic History, The Journal of Economic History, Vol.5, Supplement: The Task of Economic History, 45-53. DOI: https://doi.org/10.1017/S0022050700112902
Çavdar, Tevfik (2003), Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, Ankara: İmge Yayınevi.
Eldem, Edhem (1999), Osmanlı Bankası Tarihi, transl. Ayşe Berktay, Istanbul: Osmanlı Bankası.
Erkan, Hüsnü, Sabri Yetkin and Özlem Yıldırım et al. (1993), Milli Aydın Bankası T.A.Ş. Tarişbank Tarihi, İzmir: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Erol, Nihat and Ahmet Atalay (2011), Cumhuriyet Sonrası Konya’daki Milli Şirketler ve Bankaların Faaliyetleri, Konya: Çizgi Kitabevi.
Gencer, Mustafa (2003), Jöntürk Modernizmi ve Alman Ruhu, 1908-1918 Dönemi Türk-Alman İlişkileri ve Eğitim, Istanbul: İletişim Yayınları.
Heper, Metin (2010), Türkiye’de Devlet Geleneği, 3rd edition, Istanbul: Doğu Batı Yayınları.
Kasaba, Reşat (1987), XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İzmir’de Bir İngiliz Bankası: İzmir Ticaret Bankası, Tarih ve Toplum, Istanbul: İletişim Yayınları, 57-60.
Kazgan, Haydar (1981), Galata Bankerleri, Para Dergisi, Istanbul.
Kazgan, Haydar, Murat Öztürk and Murat Koraltürk (2000), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, TCBM Yayını.
Keyder, Çağlar (1980), “Ottoman Economy and Finances (1881-1918)”, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik tarihi (1071-1920), Osman Okyar and Halil İnalcık (eds.), Ankara.
Keyder, Çağlar (1995), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, 4th edition, Istanbul: İletişim Yayınları.
Koraltürk, Murat (1999), “Osmanlı Devleti’nde Şirketleşme, İlk Anonim Şirket ve Borsanın Kuruluşu”, Osmanlı, Vol. 3, Güler Eren (ed.), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
North, Douglass C. (2002), Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans, transl. Gül Çağalı Güven, Istanbul, Sabancı Üniversitesi.
Ökçün, A. Gündüz (1975), “1909-1930 Yılları Arasında Anonim Şirket Olarak Kurulan Bankalar”, Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler/Tartışmalar, 8/10 Haziran 1973, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, C.13, 409-475.
Pakalın, Mehmet Zeki (1977), Maliye Teşkilatı Tarihi (1442-1930), No.1977-180/IV, Istanbul: Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını.
Pamuk, Şevket (2004), The Evolution of Financial Institutions in the Ottoman Empire, 1600-1914”, Financial History Review, Vol.11, 7-32. DOI: https://doi.org/10.1017/S0968565004000022
Raccagni, Michelle (1989), The French Economic Interest in the Ottoman Empire”, International Journal of Middle East Studies, Vo.11, No.3, 339-376. DOI: https://doi.org/10.1017/S0020743800054672
Sarfati, Metin (2017), “List’in İktisadi Düşüncesinin “Türkleştirme Süreci Üzerindeki Yansımaları”, Türkiye’de İktisadi Düşünce, M. Erdem Özgür-Alper Duman Alp Yücel Kaya (eds.), Istanbul: İletişim Yayınları.
Tekeli, İlhan and Selim İlkin (1981), Para ve Kredi Sisteminin Oluşumunda Bir Aşama, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara: TCMB.
Tekeli, İlhan and Selim İlkin (2004), “Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki Ekonomik Düzenlemeleri İçinde İaşe Nezareti ve Kara Kemal Bey’in Yeri”, Cumhuriyetin Harcı II: Köktenci Modernitenin Ekonomik Politikasının Gelişimi, Istanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Timur, Taner (1985), Lamartine, Osmanlı Devleti ve Burgaz Ova Çiftlikleri, Tarih ve Toplum, Sayı: 24.
Toprak, Zafer (1982), Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), No:2, Ankara: Yurt Yayınları.
Toprak, Zafer (1985), “Osmanlı Devleti’nde Para ve Bankacılık”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Vol. 3, Istanbul: İletişim Yayınları.
Toprak, Zafer (1995), Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950) İttihat Terakki ve Devletçilik, Istanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Varlı, Arzu (2010), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Parasal Alanda Kurumsal Düzenlemeler: T.C. Merkez Bankası, Unpublished PhD Thesis, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Istanbul.
Yerasimos, Stefanos (2005), Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye 1. Dünya Savaşından 1971’e, transl. Babür Kuzucuoğlu, 7th edition, Istanbul: Belge Uluslararası Yayıncılık.
Yıldırım, Yusuf (2017), Karaman Milli Bankası, Anı Bisküvi Kültür Yayınları: 8, Istanbul: Özkaraca Matbaacılık.
Zürcher, Erik Jan (2008), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, transl. Yasemin Saner Gönen, Istanbul: İletişim Yayınları.
