Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Dış Ticaret Dengesi Üzerine Etkileri
Özet
Giriş: Ülkelerin yurt içinde üretebildiği enerji kaynaklarına sahip olmaları, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve kalkınma için önemli bir faktördür. Enerji kaynaklarına sahip olmayan, enerji yoksunu ülkelerde enerji ithalatına dayalı enerji tedariği, dış ticaret dengesinde bozulmalar meydana getirebilir. Enerji ithalatı aynı zamanda cari açığın en büyük unsurlarından birini oluşturmaktadır. Cari açıkta meydana gelen artış ülkelerin ekonomik krizlerle karşılaşmasında önemli bir faktördür. Fosil enerji yoksunu ülkelerde enerji ithalatı dış ticaret açığının en önemli sebeplerinden birini oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretiminin dış ticaret dengesi üzerine etkileri incelenmiştir.
Yöntem: Yenilenebilir enerji üretimi ile dış ticaret dengesi verileri kullanılarak zaman serisi analizi yapılmıştır. 1991-2022 arası dönemi kapsayan yıllık veriler kullanılarak ARDL(Autoregressive Distributed Lag) sınır testi yaklaşımı ile analiz edilmiştir.
Sonuçlar ya da Bulgular: Dış ticaret dengesi ile yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı arasındaki ilişkinin analiz edildiği model sonucu uzun dönemde iki değişken arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.
Tartışma ya da Yapılan Çıkarımlar: Bu sonuçlar ışığında Türkiye’de uzun dönemde yenilenebilir enerji üretiminin dış ticaret dengesi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve negatif ilişkinin varlığı, sürdürülebilir bir ekonomik büyüme için yenilenebilir enerjinin önemli bir faktör olduğunu ortaya koymaktadır.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Ağaçbiçer, G. (2010). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Türkiye Ekonomisine Katkısı ve Yapılan Swot Analizler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi].
Ateş, M. H., & Çakan, C. D., & Kurtoğlu, S. (2023). Yenilenebilir Enerji ve Cari İşlemler Dengesi Analizi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 346-365. DOI: https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1352760
Bağcı, E. (2019). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Potansiyeli, Üretimi, Tüketimi ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 2(4), 101-117. DOI: https://doi.org/10.33723/rs.501940
Chen, S.-T., Kuo, H.-I. & Chen, C.-C. (2007). The Relationship between GDP and Electricity Consumption in 10 Asian Countries. Energy Policy, 35(4), 2611-2621.
https://doi.org/10.1016/j.enpol.2006.10.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2006.10.001
Damar, A. & Yıldırım, F. (2023). Türkiye Enerji İthalatında Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Makro Ekonomik Değişkenler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22(48), 1077-1100. DOI: https://doi.org/10.46928/iticusbe.1339691
Ertürk, O., & Ertürk, A. E. (2018, Nisan 26-28). Türkiye'de Yenilebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Üretimi ve Cari Açık Üzerindeki Etkisi. [Conference session]. International Conference on Economic and Social Impacts of Globalization and Future of Turkey-EU Relations, (pp. 103-113). Proceedings Book.
Güllü, M., & Kartal, Z. (2021). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının İstihdam Etkisi. Sakarya İktisat Dergisi, 10(1), 36-65.
İklim Haber, (t.y.) IPCC 1,5°C Raporu. Haziran 25, 2024 de https://www.birbucukderece.com/bilimsel-kaynaklar/ipcc-1-5-c-raporu den erişildi
İnançlı, S & Akı, A. (2020). Türkiye’nin Enerji İthalatı ve Yenilenebilir Enerji Arasındaki İlişkinin Ampirik Olarak İncelenmesi. Econder International Academic Journal, 4(2), 551-564. DOI: https://doi.org/10.35342/econder.849015
Karadaş, H., & Işık, A. (2018). Yenilenebilir Enerji Kullanımının Cari İşlemler Bilançosu Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. Journal of Economic Research, 4(2), 211-223.
Kasman, A., & Duman, Y. S. (2015). CO2 Emissions, Economic Growth, Energy Consumption, Trade, And Urbanization İn New EU Member And Candidate Countries: A Panel Data Analysis. Economic Modelling, 44, 97-103. DOI: https://doi.org/10.1016/j.econmod.2014.10.022
Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks. Review of Economics And Statistics, 85(4), 1082-1089. DOI: https://doi.org/10.1162/003465303772815961
Menyah, K. & Wolde-Rufael, Y. (2010). Energy Consumption, Pollutant Emissions And Economic Growth in South Africa. Energy Economics, 32(6), 1374-1382. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2010.08.002
Saray, E. (2019). Yenilenebilir Enerji Üretim ve Yatırım Maliyetleri Karşılaştırılması: Ege Bölgesi Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi].
Sarıtaş, H., Genç, A., & Avcı, T. (2018). Türkiye’de Enerji İthalatı, Cari Açık ve Büyüme İlişkisi: Var ve Granger Nedensellik Analizi. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 181-199.
Tezcan, G. (1997, Haziran 5-7). Çevre ve Enerji. [Conference session]. Çevre ve Enerji Kongresi, Bildiriler Kitabı,(ss.199-209).TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, (2023, Ocak 26). Enflasyon Raporu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/16bb648b-19b7-4da1-bbda-dc75d5dedbb9/enfocak23_i_tam.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-16bb648b-19b7-4da1-bbda-dc75d5dedbb9-onJblzA
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (t.y.) Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. Mayıs 13, 2024 de https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket den erişildi
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (t.y.) Türkiye’nin Uluslararası Enerji Stratejisi. Haziran 16, 2024 de https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa den erişildi
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (t.y) Türkiye Elektrik Üretim-İletim İstatistikleri. Mayıs 10, 2024 de https://www.teias.gov.tr/turkiye-elektrik-uretim-iletim-istatistikleri den erişildi
Uysal, D., Yılmaz, K. & Taş, T. (2015). Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78. DOI: https://doi.org/10.18506/anemon.22254
Vaona, A. (2016). The Effect Of Renewable Energy Generation On Import Demand. Renewable Energy, 86, 354-359. DOI: https://doi.org/10.1016/j.renene.2015.07.062
World Bank (n.d.) Turkiye. Mayıs 15, 2024 de https://data.worldbank.org/country/turkiye den erişildi
Yıldırım, E. B. & Şenol, Z. (2023). Finansal Gelişme ile Yenilenebilir Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 7(1), 12-29. DOI: https://doi.org/10.59445/ijephss.1375840
Yıldırım, O. & Nuri, F. İ. (2018). Yenilenebilir Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma İlişkisi. Uluslararası Bankacılık, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 105-143.
Yılmaz, O. & Hotunluoğlu, H. (2015). Yenilenebilir Enerjiye Yönelik Teşvikler ve Türkiye. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 74-97. DOI: https://doi.org/10.30803/adusobed.188787
