Hasta Kayıt Defterlerine Göre Hasköy Tersanesi Çalışanların Sağlık ve İş Güvenliği Profili
Özet
Bu çalışmada Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel Arşivi’nde bulunan Şirket-i Hayriye’nin Hasköy Tersanesi çalışanlarına ait 1929-1944 yıllarını içeren “mezuniyet” ve “hasta” defterlerindeki verilerden yararlanarak tersane işçilerinin en çok maruz kaldıkları hastalıklar ve bunlardan en çok hangi meslek mensuplarının etkilendikleri; meslekler ve hastalıklar arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu hastalıkların hangilerinin “meslek” hastalığı olarak değerlendirilebileceği üzerinde de durulmuştur. Hastalıklar yanı sıra Hasköy Tersanesi çalışanlarının iş kazalarına da uğradığı bilinmektedir. Bu bağlamda hangi meslek grubundan olan işçilerin daha çok iş kazalarına uğradıklarına da bakılmaktadır. Hastalıklar ve iş kazalarının yanı sıra Şirket-i Hayriye’nin iş yeri hekimliği uygulamasına da dikkat çekilmeye çalışılmıştır.
##plugins.generic.paperbuzz.metrics##
Referanslar
Anıl, Mustafa Nuri; Merey, Nejdet (1942), Maden Mevzuatı, Cilt I- II, İstanbul: Tan Matbaası.
Boğaziçi, Şirket-i Hay¬riye, Tarihçe, Salnâme (133071914), İstanbul.
Cumhuriyet, (17 Ekim 1932)
Cumhuriyet,(2 Mart 1938)
Cumhuriyet, (13 Ekim 1943)
Demir, Ahmet (1967), Türkiye’de Gemi Yapım Sanayiinde Kuruluş Yeri, Ankara: AÜSBF Yayını.
Ergin, Osman Nuri (1995), Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, Cilt 5, İstanbul: İBB Yayını.
Gülmez, Mesut (1983), Türkiye Belgesel Çalışma İlişkileri Tarihi (1936 Öncesi), Ankara: TODAİE Yayını.
Gümüşel, M. İsmail (1939), İş Kazaları, Damga Matbaası.
Güzel, Şehmuz (1985),”Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İşçi Hareketi ve Grevler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 3, 803-828.
Harb-i Umûmi ve Şirket-i Hayriye 1330-1334 (1921), İstanbul.
İkdam, (28 Şaban 1326/25 Eylül 1908, Sayı: 5150), 3.
İkdam, (29 Şaban 1326/26 Eylül 1908, Sayı: 5151), 3. DOI: https://doi.org/10.1086/103801
Karakışla, Yavuz Selim (1998), “Osmanlı Sanayi İşçisi Sınıfının Doğuşu 1839-1923”, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine İşçiler 1839-1950, Derleyenler: D. Quatatert-E.J. Zürcher, Çeviren: Cahide Ekiz, İstanbul: İletişim Yayınları, 27-54.
Koraltürk, Murat (2004), “Cumhuriyet döneminde inşa edilen ilk gemiler: Gölcük tankeri, Kocataş ve Sarıyer vapurları”, TMMOB Gemi Mühendisleri Odası’nın 50. Yılı’nda (1954-2004) Gemi Mühendisliği ve Sanayimiz Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul 2004, s. 301-308.
Koraltürk, Murat (2007), Şirket-i Hayriye 1851-1945, İstanbul İDO Yayını.
Koraltürk, Murat (2020), Buharlı Vapurlardan Deniz Otobüslerine İstanbul’da Deniz Ulaşımı, İstanbul: Varlık Yayınları.
Makal, Ahmet (1997), Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri: 1850-1920, Ankara: İmge Kitabevi Yayını.
Makal, Ahmet (1998), Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, Ankara: İmge Kitabevi Yayını.
Özbek, Nadir (2006), Cumhuriyet Türkiyesi’nde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, İstanbul: EGM Yayını.
Şirket-i Hayriye Hasköy Fabrikası Amelesi “Hastalar” Defteri.
Şirket-i Hayriye Mezuniyet Defteri “İdarei Merkeziye ve Hasköy Fabrikası.”
Şirket-i Hayriyye’nin 1322 ve 1323 ve 1324 Seneleri Varidat ve Masarifat-ı Vakıasıyla Muvazenesini Mübeyyen Cedveldir, İstanbul: Agob Matusyan Matbaası.
Yıldırım, Kadir (2013), Osmanlı’da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler, İstanbul: İletişim Yayınları.
